طبق تعریفی که دولت کانادا در سایت رسمی خود ارائه داده است،‌ پناهندگان افرادی هستند که به دلیل ترس از آزار و اذیت از کشور خود گریخته‌ و قادر به برگشت به وطن خود نیستند. این افراد وحشت زیادی را تجربه کرده یا با چشمان خود شاهد آن بوده‌اند.

باید توجه شود که مفهوم پناهنده با مهاجر متفاوت است. مهاجران به انتخاب خود و با روش‌های قانونی اقامت یک کشور را کسب می‌کنند. پناهندگان افرادی هستند که مجبور به ترک کشور هستند.

کانادا برای حمایت پناهندگان و پناهجویان دو برنامه کلی در نظر گرفته است:

۱- برنامه بشردوستانه اسکان مجدد پناهندگان (برای پناهندگانی که خارج از خاک کانادا هستند)

۲-برنامه حمایت از افرادی که در خاک کانادا درخواست حمایت دارند

برنامه بشردوستانه اسکان مجدد پناهندگان

پناهندگان افرادی هستند که خانه‌های خود را ترک نموده‌اند و در بسیاری از موارد سال‌ها مجبور به زندگی در کمپ‌ها و اردوگاه‌های پناهندگان بوده‌اند. به همین جهت آژانس پناهندگان سازمان ملل (UNHCR)، به کمک حامیان مالی خصوصی، پناهندگان را برای اسکان مجدد شناسایی می‌کنند. افراد شخصا نمی‌توانند برای این برنامه درخواست بدهند. ضمنا بررسی و رسیدگی به پرونده‌ها پس از شناسایی افراد زمان‌بر خواهد بود.

حامیان مالی خصوصی در سراسر کشور علاوه بر شناسایی، به اسکان مجدد پناهندگان به کانادا نیز کمک می‌کنند. برخی از این حامیان این کار را به صورت مداوم انجام می‌دهند و برخی فقط در چند پرونده همکاری می‌کنند. حامیان مالی دائمی جهت کمک به پناهندگان با دولت کانادا توافقنامه حمایت مالی امضا می‌کنند. دارندگان قرارداد حمایت مالی می‌توانند به تنهایی پناهندگان را حمایت مالی کنند یا برای انجام این کار با افراد دیگر همکاری کنند.

سایر حامیان مالی (معروف به Groups of Five و Community Sponsors) افراد یا گروه‌هایی در جامعه هستند که برای حمایت از پناهندگان دور هم جمع شده‌اند. این حامیان به طور مداوم از پناهندگان حمایت مالی نمی‌کنند.

مطابق قوانین کانادا تمام پرونده‌ها به دقت بررسی می‌شوند تا اطمینان حاصل شود که افراد به لحاظ امنیتی و بهداشت و سلامت مشکلی نداشته باشند.

برنامه پناهجویان در خاک کانادا

این برنامه برای افرادی است که در کشور خود؛

1. ترس و وحشت قابل اثبات به جهت آزار و اذیت داشته باشند
2. در خطر شکنجه، مجازات بی‌رحمانه یا غیرمعمول هستند

چه افرادی نمی‌توانند درخواست پناهندگی کانادا کنند؟

درخواست پناهندگی این افراد پذیرفته نخواهد شد:

1. مجرمان و محکومین با جرم‌های سنگین
2. کسانی که درخواست پناهندگی آن‌ها یک‌بار توسط دولت کانادا رد شده است.

شرایط پناهنده شدن به کانادا

برای ثبت درخواست پناهندگی باید:

1. در کانادا باشید
2. مشمول دستور حذف (removal order) نشده باشید

*اگر شخصی به نقض قوانین مهاجرت و حمایت از پناهندگان کانادا محکوم شود، مشمول حکم حذف خواهد شد. اگر در کانادا مرتکب جرم و جنایت یا کلاهبرداری شوید ممکن است حکم حذف شما صادر شود.

اگر خارج از کانادا هستید:

می‌توانید از طریق برنامه اسکان مجدد به کانادا پناهنده شوید.

یا از طریق برنامه‌های متنوع مهاجرتی، قانونا به کانادا مهاجرت نمایید.

*خارج از خاک کانادا نمی‌توانید درخواست پناهندگی کنید.

پس از آنکه درخواست پناهندگی نمودید، دولت کانادا تصمیم خواهد گرفت که آیا پرونده شما قابل ارجاع به هیئت مهاجرت و پناهندگان کانادا (IRB) است یا خیر. IRB یک دادگاه مستقل است که در مورد پرونده‌های مهاجرتی و پناهندگی تصمیم‌گیری می‌کند. افراد ممکن است برای ارجاع درخواست پناهندگی واجد شرایط نباشند، اگر:

• توسط کشور دیگری به عنوان پناهنده شناخته می‌شوند.
• در موقعیت یک فرد تحت محافظت در کانادا هستند.
• از طریق مرز ایالات متحده وارد شده‌اند.
• در کشور دیگری درخواست پناهندگی کرده‌اند.
• فعالیت مجرمانه داشته یا حقوق بشر را نقض کرده‌اند.
• ادعای پناهندگی آن‌ها قابل دفاع نیست.
• قبلا درخواست پناهندگی آن‌ها از طرف IRB رد شده باشد.

IRB تشخیص می‌دهد چه شخصی مطابق کنوانسیون بین‌الملل پناهنده است و چه شخصی به محافظت نیاز دارد.

پناهندگان کنوانسیون افرادی هستند که در خارج از کشور خود یا در کشوری که در آن زندگی می‌کنند ترس قابل اثبات از آزار و شکنجه مبتنی بر موارد زیر دارند:

• نژاد
• دین
• عقیده سیاسی
• ملیت
• عضویت در یک گروه اجتماعی، مانند زنان یا افرادی که گرایش جنسی خاصی دارند

فردی که نیاز به محافظت دارد شخصی است که در کانادا حضور دارد و ممکن است در صورت برگشت به کشور خود با خطرات زیر مواجه خواهد بود.

• خطر شکنجه
• خطری که زندگی آن‌ها را تهدید می کند
• خطر برخورد یا مجازات بی رحمانه و غیرمعمول

توافق‌نامه کشور سوم امن چیست؟

کانادا توافق نامه ای با ایالات متحده دارد که می گوید افرادی که می‌خواهند درخواست پناهندگی بدهند باید در اولین کشور امن که وارد آن می شوند، این کار را انجام دهند.

این بدان معناست که اگر از ایالات متحده وارد کانادا شوید، نمی توانید در کانادا ادعای پناهندگی کنید. در بعضی موارد، این قانون اعمال نمی شود، (به عنوان مثال، اگر در کانادا خانواده‌ای دارید).